بازخوانی نقش امام سجاد(ع) در استمرار حرکت عاشورا

مسعود معینی‌پور، عضو هئیت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) شامگاه پنجشنبه ۲۶تیرماه در سومین شب از سوگواره اشراق که در مرکز معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین مقاطع در تاریخ امامت، دوره امامت حضرت امام سجاد(ع) است که متأسفانه در معارف دینی ما و در مجالس روضه و گفتگوهای عاشورایی، معمولاً کمتر درباره جایگاه و نقش کلیدی امام سجاد(ع) سخن گفته می‌شود، در حالی‌که بازشناسی حرکت ۳۴ ساله ایشان و شناخت مسیری که پس از عاشورا طی شد، برای درک درست ادامه راه سیدالشهدا(ع) ضروری است.
معاون دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، تأکید کرد: روضه سیدالشهدا یک مقدمه است، آغازی برای برپا داشتن یک حرکت فردی و اجتماعی در جامعه حسینی و اگر حضور در این مجالس فقط به احساسات و گریه محدود شود و به تغییر رفتار فردی و اجتماعی منجر نشود، در واقع حرکت حسینی متوقف می‌شود و جامعه حسینی شکل نمی‌گیرد.
وی افزود: اگر عزاداری ما بدون معرفت و بازخوانی نسبت خودمان با سیدالشهدا و اهل بیت(ع) باشد، در نهایت فقط عواطفی زودگذر خواهد بود. گریه‌ای که منجر به حرکت نشود، جامعه را حسینی نمی‌کند و روضه باید مبدأ حرکت باشد، نه صرفاً مجلسی برای غلیان عاطفه و اندوه تاریخی.
معینی‌پور با اشاره به استمرار روضه‌خوانی در طول تاریخ گفت: این‌که امروز روضه سیدالشهدا با این گستردگی در اختیار ماست، نتیجه مجاهدت‌ هزاران عالم و مجاهد و عاشق اهل بیت(ع) در طول قرن‌هاست و این سرمایه عظیم نباید فقط به اشک ختم شود، بلکه باید منجر به رفتار و سیاست و جامعه‌سازی حسینی شود.
بحران‌های دوران امام سجاد(ع)
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) سپس به فضای اجتماعی پس از عاشورا پرداخت و گفت: دوره امام سجاد(ع) دوره‌ای است که جامعه پس از شهادت فرزند پیامبر(ص) با چند بحران عمیق مواجه شد.
وی ادامه داد: بعد از واقعه عاشورا، جامعه دچار سردرگمی شد و فرقه‌های مختلفی ظهور کردند، از جبریه گرفته تا فرقه‌هایی مانند زیدیه، منصوریه و… که هرکدام تفسیری از امامت ارائه می‌دادند و در این دوران حق و باطل، سره و ناسره در هم تنیده بود. امام سجاد(ع) باید این گره‌های اعتقادی را باز می‌کرد.
معینی پور تصریح کرد: امام سجاد(ع) در یکی از سیاه‌ترین دوره‌های حکومت امویان و مروانیان زندگی کرد و عبدالملک مروان و حجاج بن یوسف صدها هزار شیعه را به خاک و خون کشیدند و سرکوبی که حتی امام باقر(ع) از آن به «دوران فرعونی» یاد می‌کند که در چنین فضایی امام سجاد(ع) باید نهضت عاشورا را زنده نگه می‌داشت.
وی افزود: حدود نیم قرن پس از رحلت پیامبر(ص)، نسلی ظهور کرد که نه پیامبر را دیده بود و نه امام علی(ع) و نه حتی امام حسین(ع) را. فاصله و انقطاع معرفتی، جامعه را دچار بحران هویت کرد که در این فضا، نسل جدید ارتباط خود را با ریشه‌های وحی از دست می‌داد و هویت دینی کم‌رنگ می‌شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) عنوان کرد: در همین مکه و مدینه که ام‌القرای جهان اسلام است، فرهنگ لهو و لعب و موسیقی رواج پیدا کرد. حرم پیامبر(ص) در مدینه، پایگاه ترویج گناه شد و کسی معترض نبود. امر به معروف تعطیل شد و جامعه به انحراف فرهنگی کشیده شد.
وی گفت: در چنین شرایط دشواری، امام سجاد(ع) وظیفه سنگین احیای نهضت عاشورا را بر عهده گرفت. او باید دوباره هویت شیعی را تثبیت می‌کرد، اعتقادات مردم را تصحیح می‌کرد و جامعه را از نو می‌ساخت و اگر مجاهدت‌های پنهان و آشکار امام سجاد(ع) نبود، راه برای نهضت علمی امام باقر(ع) و امام صادق(ع) هموار نمی‌شد و امروز هم روضه سیدالشهدا به ما نمی‌رسید.
معینی‌پور یادآور شد: شرایط امروز ما، شباهت زیادی به زمان امام سجاد(ع) دارد و انقطاع نسلی، انحراف معرفتی، بحران هویت و تهاجم فرهنگی، چالش‌های امروز جامعه ما هم هست که بازخوانی سیره امام سجاد(ع) به ما یاد می‌دهد که چگونه در اوج اختناق، جریان امامت را زنده نگه داریم، ایمان را پاس بداریم و جامعه را دوباره بسازیم.